www.cartophilie.beWelkom opwww.cartophilie.be
       ?
Login/Creëer een profiel 


Manneken-Pis ClubMobile (Klein beeldcherm) Uitsluitend voor leden (gratis inschrijving)HomeSitemapWat is nieuw ?ZoekenPostkaartenFrequent Asked QuestionsSign-on Frans Engels 
 
 
www.cartophilie.be Sponsored by
Delcampe.net
Welkom op www.cartophilie.be

Menu Open bladen

Hoofd menu Artikels en boeken over oude postkaarten Hulp & Info Open blad Welkom-Samenvatting Open blad Selekteren Open blad  Ontbrekende autorisatie Lijsten Open blad

Inlichting vragen of Fout melden sibyd Uitsluitend voor leden (gratis inschrijving)URL aan een kennis verzendenMeld probleeminhoud aan de sitemanager
Nederlandse versieDe geïllustreerde oude postkaart, een sociologische benadering
Een sympathieke bijdrage van Maritchu


« De geïllustreerde postkaart is een eerlijke getuige van onze ontspanning, onze tradities, van onze gebruiken en gewoonten, van onze morele houding en van ons gedrag! » . Getuige van de kunst en de cultuur, zij is een levend bericht van de schoonheid van onze tijd.

Hoe werd de postkaart geboren?

Zij verschijnt rond 1870, als resultaat van verscheidene artistieke, technische en humane  strekkingen. Zij weerspiegelt natuurlijk bij de aanvang de andere bestaande grafische dragers en inspireert zich op hun druktechnieken. Als inspiratiebronnen kunnen we noemen:
  • De foto's, de zogezegde personen- of situatiefoto's op karton.
  • De getekende of mits lithografie vervaardigde menukaarten
  • De « greetings » (Engelse wensen) onder omslag verstuurd
  • De porseleinkaarten (rond 1840), en commerciële publiciteitskaarten op stijf papier vanaf 1856, zonder illustratie
  • De postwaardestukken (postkaarten zonder illustratie, maar voorgefrankeerd)
  • De geïllustreerde omslagen, soms voorgefrankeerd
  • De speelkaarten, de tarotkaarten sinds de XVIIIe eeuw, genre beelden van Epinal
  • De chromos herinnering of kinderspelletje
  • De bidprentjes…

    Waarom deze vernieuwing?

    Uit opportuniteit, het is de eeuw van de techniek!

    De druktechnieken ontwikkelen zich en worden veralgemeend. De fotografie wordt gemeen goed, men kan in serie reproduceren. Het poststelsel verenigt zich rond gestandaardiseerde formaten. De verzendkosten dalen (bijvoorbeeld de Engelse « one penny » kaart), de kaartjes kunnen makkelijk gekocht worden in de straat of op internationale evenementen (tentoonstellingen) wat hun verspreiding ten goede komt.

    Het is ook de tijd van de emancipatie !

    De postkaart beantwoordt aan het verlangen om te communiceren en geniet van de snelheid van bedeling. Noteer de 3 bedelingen per dag en de zeven dagelijkse sorteringen, zondag inbegrepen tot in 1912. Dit liet toe iemand uit te nodigen en dezelfde dag nog het antwoord te ontvangen. De zin om te schrijven wordt ontwikkeld door de groeiende onderwijsnetten. waaronder de verplichte school voor sommigen. De postkaart laat toe korte berichten te schrijven, een gunstig gegeven voor een groot deel van  de weinig geletterde bevolking. Zij laat een groter uitdrukkingsgemak toe, dit in tegenstelling tot de tradionele briefwisseling; er zijn immers geen stijlregels. Zij excuseert als het ware de hoogdringenheid en het gebrek aan beschikbare plaats (de voorzijde droeg in het begin alleen het adres van de geadresseerde) ! Wij zien deze ontwikkeling aan de manier waarop de illustratie aan omvang wint. In het begin een zeer discrete illustratie, die een vierde van de kaartoppervlakte besloeg en de rest dus vrijliet voor -de nog hoofdzakelijke- tekst. In de kering van de eeuw beslaat de illustratie de gehele achterzijde van de kaart en de verzender moet zijn bericht in een kringetje errond schrijven.
    De keuze van de drager zelf, een beeld, vormt op zich een mededeling (soms vermomd), een blijk van beleefdheid, van instructie of van attentie.

    Het is de snelle communicatie van vóór de telefoon (vandaag de draagbare telefoon die beeld en tekst samenvoegt) met dubbel effect: een beeld en een getekende tekst, niet vergankelijk !. Het is de weerspiegeling van het geleefde, het spel van van de verrassing en het onvoorziene, een geschenk dat blijft (vanwaar de creatie van reeksen om te verzamelen). Het is ook een bron van inkomsten voor de administratie die de enige is die ze in den beginne drukt (1872).

    Enkele belangrijke stappen

  • 1869 : de eerste voorgefrankeerde correspondentiekaart beconcurreert de brief.
  • 1870 : eerste kaarten per ballon vervoerd (met speciale stempel!)
  • 1870 : eerste « Christmas » kaarten kleurenlithografiën (UK).
  • 1871 : eerste Belgische geïllustreerde kaart, symbolische fries in zwart-wit.
  • 1872 : eerste publicitaire kaarten (G. Doré – Mucha..)
  • 1886 : uniformisatie der internationale postreglementen (de uitgevers geven informatie in meerdere talen voor een bredere verspreiding) door identieke maten en gewichten.
  • 1889 : inhuldiging van de Eiffeltoren, voorwensel tot massale verspreiding van herinneringskaartjes.
  • 1890 : de drukkers bekomen private vergunningen, vanwaar de verhoging van het aantal uitgevers en de ontwikkeling van de druktechnieken.
  • 1896 : de formaten worden geregulariseerd, door het vergroten van het formaat van de omslagen van die tijd die als basis dienden.
  • 1900 : veralgemening van het universele « verzending-ontvangst » fenomeen (eerste postkaartverwante evenementen en tentoonstellingen)
  • 1902 : de voorzijde van de kaart wordt verdeeld om toe te laten de de oppervlakte van de illustratie te vergroten (progressief fenomeen tot 1906). Men begint mededelingen te drukken bij de illustratie om te verhinderen dat men nog veel moet schrijven, een intentie moet uitdrukken, een plaatsbepaling moet geven of een humoristische opmerking moet formuleren. Een speciaal tarief betreft de vijf-woorden-berichten (drukwerktarief).

    Iconografische evolutie

    De grote artiesten worden tot medewerking uitgenodigd om de collecties op te waarderen (reeksen gecreëerd door de uitgevers), dit terwijl de artiesten zelf (illustratoren et fotografen, maar ook commerciële frima's), al dan niet bekend, er een regelmatige en gemakkelijke bron van inkomsten in zien. De meest bekende artiesten zijn vaak de affiche-specialisten van toen, zij die de grote auteurs illustreren of medewerken aan tijdschriften en kranten. Na 1900 dringt de cliché door tot in de kleinste dorpen dankzij de ontwikkeling van de fotografie. Ieder plaatsje heeft zijn amateur-fotograaf (hedentendage zeer gezocht) die er slechts een bijkomende vorm van inkomen in ziet door beperkte oplagen op postkaartpapier te vervaardigen. Zij gebruiken ook de atelier-opnames en fotomontages.


  • Verval of gebrek aan belangstelling ?

    Na WOI doen de opkomst van de telefoon, de uitbreiding van de dagbladen en de democratisering van het fototoestel de postkaartengekte luwen (alle families hadden hun album !). De offset vervangt de fototypie en de uitgaves worden meer plaatselijk, tijdloos, want het feit van het vastleggen van het gebeuren is geen prioriteit meer. De twee oorlogen zullen de bron vormen voor speciale uitgiftes van kaarten voor propaganda, voor solidariteit, van de geschenkkaarten met de geborduurde zakdoekjes… De verzamelkoorts zal niet meer terugkeren voor 1960, maar dan met een sterk gereduceerd publiek.
    Men mag vooral de grote kwaliteiten van bepaalde illustratoren van de Art-Deco periode niet onderschatten, evenmin de fotografische vorderingen gekoppeld aan de ontwikkeling van de techniek in het algemeen.

    Er zullen altijd twee goed te onderscheiden soorten verzamelingen bestaan: De geïllustreerde- of "fantasie" kaarten, waarvan de waarde hoofdzakelijk wordt bepaald door de signatuur van de illustrator of door de thematiek en de "lokale" kaarten, foto's van plaatsen, spontaan en op eender welk moment genomen, dingen die de volledige historische en sentimentele waarde uitmaken voor de kijker, als het al de zeldzaamheid niet is.

    Maritchu
    Avril 2007

    Copyright © door www.cartophilie.be Alle Rechten Voorbehouden.

    Creation Date and time: 2007-05-02 (1403 maal gelezen)

    [ Ga terug ]

    www.cartophilie.be Sponsored by
    Delcampe.net
    Dank aan Francisco B.urzi die mij in eerste instantie deze website inspireert. De code is voor 90% herschreven
    Pagina Rendering: 0.20 seconden