Introduction aux cp de P.R.et ROSENBAUM
Dit artikel komt van de Manneken Pis Brussels Prentkaartenclub tijdschrift Nr 52 (1992). Dank u voor de toestemming om dit artikel te reproduceren
Op het einde van de negentiende eeuw was de vraag naar nieuwe prent-
kaarten zeer hoog en de drukkers, bij gebrek aan nieuwe zichten, gebruikten allerlei fotografische truukjes ou hun uitgave te vergroten.
Men drukte op blauwe dragers een blauw gedrukt zicht, voegde er een
maan aan toe en schiep zo de illusie van een nachtelijk zicht, hoewel men er soms nog veel personan op afgebeeld zag.
Ook zichten uit de vroegere Leporelloboekjes werden gebruikt om zicht
kaarten te maken. Leporelloboekjes werden, voora.l rond 1880, veel verkocht als toeristische souvenirs; ze bestonden uit een aantal fotokaarten die aan elkaar gekleefd waren met in het begin en op het einde een hard kafttje waartussen ze samengevouwen werden.
Uitgevers gebruikten ook fotos van vroegere en ook soms verdwenen
zichten om zichtkaarten te maken. Albert SUGG uit Gent gebruikte een
foto van E.Sacré om in 1899 een prentkaart te maken waarop men de
ingangspoort zag van het St. Elisabethbegijnhof te Gent. Deze poort
was echter reeds in 1899 afgebroken en in dezelfde uitgave van 1899
toont een prentkaart ons de Gentse vismijn in een niet meer bestaan-
de toestand.
Ook P.R. kaarten tonen soms verouderde zichten; we vonden op P.R. 197
Verviers- Eglise St-Antoine, rechts onderaan op het zicht, nog de
tekst en nummer van de vroegere fotokaart. Voor copyrecht zien wij
ook de naam vermeld worden van de fotograaf en bij de P.R. kaarten
vonden we bij Mons de naam "Stalport, photo" en op Spa-kaarten de
naam "F. Wylands". Beroepsfotografen verkochten soms hetzelfde zicht
aan. verschillende uitgevers.
In de fantasiekaerten drukte men de afbeelding ook veel in spiegelbeeld, ook verkleinde men deze of men vergrootte de voorstelling of
gedeelten ervan. Ofschoon men soms door de fout van enkele uitgevers
of drukkers ook zichtkaarten in spiegelbeeld vindt is dit echter
voor een normale verkoop uitgesloten. Wel zien we dat soms een horizontale voorstelling een vertikaal zicht werd zoals bij de P.R. kaart
nr. 147: Anvers-Place Verte- Statue Rubens die in type C, blauwe
druk op een witte drager, vertikaal de bovenste helft van de zichtkaart inneemt; hetzelfde zien we bij de P.R. kart nr. 252: Bruxelles
Palais de Justice, waar ook het horizontaal zicht een vertikale voorstelling wordt.
Men vindt maar weinig van deze kaarten terug; dit wijst erop dat ze
geen groot sukses gekend hebben, waardoor er niet veel herdrukken
kwamen. Ook zijn er steden waarvan men enkel de P.R. kaarten vindt
en geen ROSENBAUMzichten en een paar hebben zelfs geen van beide uitgaven gekend.
Fotografisch waren de zichten minderwaardig als men ze vergelijkt
met de prachtige kaarten van Th. De Graeve, .Sugg, E. Nels, Hofmann,
Hermans, enz., waartegen ze niet konden wedijveren. We vermoeden
dan ook dat deze kaarten goedkope uitgaven waren zoals de witte E.G.
kaarten (E. Grégoire) en van zijn opvolger V.E.D. (V.Ernult-Doncq)
en deze van G.M. (G.Meyer) die eveneens dergelijke goedkope fotogravuren verspreid hebben.
In de hierna volgende lijst gebruiken wij de letter P en R(osenbaum):
Anvers | P+R
| Bon-Secours | R
| Bruges | P
| Bruxelles | P+R
| Charleroi | P
| Diest | P
| Hal | R
| Heyst-sur-Mer | P
| Lié ge | P+R
| Malines | P
| Mons | P
| Montaigu | R
| Namur | P+R
| Ostende | P
| Spa | P+R
| Tournai | P
| Verviers | P
| Ypres | P+R
|
De meeste van deze kaarten werden tussen 1898 en 1903 verstuurd.
0p 89 kaarten met duidelijke poststempel vonden we van de:
P.R. kaarten: 1898=2; 1899=26; 1900=16; 1901=2; 1903=1
ROSENBAUM K.: 1899=15; 1900=19; 1901=6; 1902=2 kaarten,
Op het einde van dit artikel geven wij de verschiliende adreszijden
die we in beide uitgaven vonden.. (zal in volgend blad verschijnen).
Met de reeds beschikbare gegevens hebben wij getracht een voorlopig
sdhema op te maken. van deze uitgaven als we aannemen dat deze 420 kaarten telt. We laten de hoge nummers van de reeks met kunstkaarten ter
zijde; deze begon mogelijks maar met het nummer 600. Het spreekt van
zelf dat dit schema geen vaststaand feit is over de ganse lijn:
100---109 Bruxelles
110---119 Liège
120---129 Malines
130---139 Bruxelles
140---149 Anvers
150---169 Bruges
170---179 Ypres
180---189 Spa
190---199 Verviers
200---205 Liège
206---215 Namur
216---225 ?
226---235 Heyst s M
236---245 Ostende
246---249 Anvers
250---2 39 Bruxelles
260---263 ?
264---272 Mons
273---288 Tournai
289---294 Anvers/Zoo
295---300 XI congrès
301---314 ?
315---324 Charleroi
325---354 Armée Belge
355---359 Dynastie
360---365 Anvers
366---370 Liège
371---372 Ypres
373---389 Bruxelles
390---392 Diest
393---398 Montaigu
399---402 Namur
403---409 Hal
410---415 Bon-Secours
416... ??
Beide reeksen beginnen met het nummer 100; hiervoor vonden we nog
geen verklaring. Veel drukkers uit het begin van deze eeuw gaven
niet alleen prentkaarten uit maar ook andere prenten, profan en religieuze. Zo vonden we van de uitgever Bertels en van A. De Frenne
bidprentjes. Het is dus wel mogelijk dat de lagere nummers voor reklamekaarten, folders of fotokaarten en zo meer bestemd waren. We
stellen vast dat beide reeksen de scheidingslijn niet overleefd hebben. Wel vonden we een P.R. kaart met een poststempel van 1906 maar
wij hebben hier zeker te maken met een kaart die uit besparing toch
gebruikt werd door de bezitter die deze reeds enkele jaren als souvenirkaart bezat.
DE P.R.PEEKS
In deze uitgave kennen we zichten in verschillende formaten. Ze zijn
in een blauwe of in een bruine druk on blauwe dragers en hebben op
het zicht een rode opdruk; een andere uitgave is een blauwe druk gebruikt op een witte drager; ze gelijken zeer goed op tekeningen.
De vroegste stempel is van mei 1898 en de opdruk op de edreszijde is
in een zwarte druk. In deze reeks vindt men een aantal militairen en
de opdruk: Belgique... en geen verdere plaatsvermelding. Dergelijke
kaarten konden dus overal verkocht worden waar soldaten gelegerd waren. Van GENT is er nog geen P/R.- of Rosenbaumkaart gekend, nochtans
op de P.R. kaart nr. 344 "Belgique- Régiment du Train", vond ik een
stemple die bewees dat deze kaart uit GENT verzonden was en afgestem
veld in het Zuidstation op 8 februari 1899. Ten were een soldaat
deze in oe trein geschreven had en hij het overstappen in de Zuidstatie, die een eindstation was, gepost had.
DE ROSENBAUMREEKS
Deze kaarten zijn als dagzicht een andere uitgave van de P.R. reeks.
De zelfde zichten, op enkele uitzonderingen na, vindt men met de
zelfde nummers. De uitzonderingen geven wel, met een ander zicht, de
zelfde plaats weer. Een verband tmssen beide uitgaven vindt men op
de P.R. kaart 135, waarvan de Rosenbaumkaart een van de uitzonderingen is. Op de P.R.kaart staat duidelijk als nummer P.R.P1.1 35; hier
wordt dus de Pl. gebruikt die de Rosenbaumka.arten kenmerkt. De oudste
poststempel mij bekend is van mei 1899. De zichten vindt men in drie
kleuren; men heeft blauwe zichten, bruine zichten en grijze zichten,
gedrukt op dragersin een licht groene, een licht gele, een licht
blauwe of in een witte kleur. Het zijn evenals de P.R. kaarten fotogravures en de blauwe voorstelling is soms in verschillende tinten gedrukt. De opdruk op de zichtzijde is in zwarte of in blauwe letters
en op de adreszijde ziet men een zwarte druk en op de kunstkaarten
is deze in een groene kleur. Deze laatste soort heeft echter geen
stippellijnen met voorgedrukte M.
Op twee kaarten vonden wij geen vermelding vn+n de uitgever; op nr.
391 en op nr. 393, beicle zijn identiek Pan de Rosenbaumuitgave en
tonen de Pl. voor het nummer.
Wij heten onze nieuwe medewerker de heer F. VAN BOST uit Gent welkom en danken hem voor deze interessante bijdrage. Onze nieuwe
collega heeft ons eveneens een lijst van 80 P.R. kaarten, alsook
een (vergedreven studie van de adreskanten van deze kaarten laten
geworden. Dit alles zal ons zeker van nut zijn om voor de leden,
zoals beloofd voor het einde van dit jaar een definitieve lijst
te kunnen opstellen. Alle bijkomende inlichtingen en onmerkingen
van Uwentwege hieromtrent zijn steeds welkom.
* Nous saluons l'arrivée d'un nouveau collaborateur, Mr. F. VAN BOST
de Gand et le remercions pour son article intéressant au sujet des
cartes P.R. Par manque de place, il ne nous est pas possible de
vous présenter ici la traduction; celle-ci paraîtra dans le prochain bulletin. Notre nouveau collègue nous a également fait parvenir la liste de 80 cartes P.R., ainsi qu'une étude (assez poussée
du verso de ces cartes. Tout ce matériel nous sera certainement
utile pour préparer, comme promis pour la fin de cette année, la
liste définitive des cartes P.R. Entretemps, nous serons toujours
heureux de recevoir de votre part tout renseignement complémentaire.
Copyright © par www.cartophilie.be Tout droit réservé Date et heure de création: 2006-11-14 (1034 lectures) [ Retour ]
|